Als er één beroepsgroep de laatste jaren wereldwijd in het beklaagdenbankje is gezet, dan is het wel de journalistiek. Toegegeven, politici scoren nog slechter, maar het ‘elitaire journaille’ wordt door velen hoogstpersoonlijk verantwoordelijk gehouden voor het propageren van de linke agenda (volgens rechts) of voor de opkomt van populistisch rechts (volgens links). De film A Private War, over de in het harnas gestorven Amerikaanse oorlogscorrespondent Marie Colvin, probeert daar een ander beeld tegenover te zetten, namelijk dat van een journaliste die bereid is haar leven te geven om ervoor te zorgen dat de westerse wereld het leed van oorlogsslachtoffers niet kan negeren.
“We worden ondermijnd door onze journalisten”, zei Baudet vorige week in zijn overwinningsspeech van Forum voor Democratie. En hij is niet de enige die het zegt. Tal van autocratische leiders (Trump, Poetin, Orban) maken de pers uit voor ‘vijand van het volk’. Kijk op social media en journalisten zijn nog net geen misdadigers in de ogen van de schreeuwers. En toegegeven, wie wel eens luistert naar het Mediaforum op NPO Radio 1, waar een groep journalisten een poging doet op de media te reflecteren, hoort vaak genoeg gasten die maar niet uit de eigen bubbel te krijgen zijn. De film A Private War doet een poging om te laten zien dat het ook anders kan. “Waarom is de wereld niet hier?” zien we actrice Rosemund Pike als Marie Colvin verzuchten als ze weer in een nieuwe brandhaard is aangekomen. Of het nu Syrië, Irak of Afghanistan was, ze deed er alles aan om van plekken waar geen enkele journalist kon of durfde te komen verslag te doen en de bevolking daar een stem te geven.
In 2012 kwam Colvin om het leven tijdens een aanval op de belegerde Syrische stad Homs. Kort erna verscheen een groot artikel over haar in het Amerikaanse blad Vanity Fair. Documentairemaker Matthew Heineman gebruikte dit als basis voor A Private War, waarin hij Colvin gelukkig niet als heilige neerzet. Ja, ze is betrokken, heeft haar menselijke én journalistieke hart op de goede plek en ze maakte indringende verhalen. Maar we zien in de film ook iemand die onhebbelijk is, egocentrische kanten heeft en niet heel goed van de drank af kan blijven.
Regisseur Heineman, die hiermee zijn speelfilmdebuut maakt, noemt de film geen biopic, maar meer een ‘psychologisch portret van Marie Colvin’. Grote woorden die hij helaas niet waarmaakt. Terwijl in een aaneenschakeling van scènes met hoofdstuktitels als “11 jaar voor Homs” en “Drie jaar voor Homs” wel erg plat wordt afgeteld naar het moment dat Colvin om het leven komt, krijgen we in de tussentijd een weinig diepgravend beeld van haar. Een karakterstudie is het niet, meer een wat oppervlakkige schets van een avontuurlijk iemand die zich – ondanks haar schrijverskwaliteiten – zeer bewust was van haar sterrenstatus. Op papier is dit innerlijke dilemma een interessant uitgangspunt, op het witte doek blijft het een opeenvolging van gemiste kansen in het zwakke en zwalkende script. Wat een eerbetoon had moeten worden aan de in het harnas gestorven Britse oorlogscorrespondent Marie Colvin, is uiteindelijk niet meer dan een treurigmakend overzicht van wat oorlog aan ellende en menselijk leed kan veroorzaken.
Toch is A Private War in een paar opzichten een belangrijke film. Het laat zien dat het volstrekt niet vanzelfsprekend is dat er mensen zijn als Colvin. Ze is zo bezeten van haar journalistieke en humanistische missie dat er voor haar geen ‘no-go areas’ zijn. In een tijd dat nog maar weinig media deze kosten willen of kunnen maken – iemand verzekeren die daar aan het werk is, is bijna onbetaalbaar – is het goed te zien wat we als nieuwsconsument aan informatie zouden missen als Colvin en co. gewoon bureauwerk zouden doen.
Alleen jammer dat het als algemeen statement tegen de anti-journalistenstemming niet heel veel meer weet te zeggen dan dat journalistiek in de basis juist voor het volk is, en niet ertegen. Films als The Post en Spotlight hadden een stuk meer te vertellen over de rol van de journalistiek in deze tijd, met hun inkijkje in redactieprocessen en journalistieke mores. Maar A Private War heeft dan weer met voorsprong de journalist met de meeste ballen te pakken. Nu deze ballen nog gebruiken om het cynisme richting de journalistiek van een gezonde dosis antigif te voorzien.
A Private War draait vanaf 28 maart in de bioscoop.
Verschenen in: HP/De Tijd: https://www.hpdetijd.nl/2019-03-28/de-journalistiek/