Als een toekomstige generatie een laptop zou opgraven met daarop de Nederlandse speelfilms uit 2019, zouden ze een wel heel vreemd beeld van ons land kunnen krijgen. Wat ze dan zouden zien, zijn vooral veel romantische komedies tussen licht chaotische heterostelletjes in films als Singel 39 of Verliefd op Cuba. Of het gaat over tobbende witte stadsbewoners die zich geen raad weten met hun eigen bubbel, zoals de meeste Nederlandse arthousefilms.
In ieder geval ziet Nederland er vanuit filmperspectief wel lekker overzichtelijk uit, zonder Marokkaanse jongeren in Rotterdam-West of Surinamers in de Amsterdamse Bijlmer. Op die enkele films na – Layla M. bijvoorbeeld – die alles meteen weer in de probleemhoek gooien. Hoe goedbedoeld ook.
Gelukkig zou die toekomstige generatie ook de Nederlandse film De Libi op die laptop zien, over drie vrienden uit Amsterdam Nieuw-West die dan wel hun roots buiten dit kaaskoppenlandje hebben liggen – Marokko bijvoorbeeld – maar die zich helemaal verbonden voelen met Amsterdam. Waar ze in een felrode geleende Canta de straten onveilig maken, met een Ferrari-label bungelend aan de autosleutel, zodat ze altijd zien waar ze naar moeten streven.
Het verhaal in De Libi is simpel. Het draait om Bilal (Bilal El Mehdi Wahib), Gregg (Danïel Kolf) en Kevin (Oussama Ahammoud) die na een ochtend klieren op school besluiten een dagje te spijbelen en met de Canta de stad in te gaan. Daar ontmoeten ze een groepje meiden dat de jongens uitdaagt om die avond de Jimmy Woo, een überhippe Amsterdamse club, binnen te komen. Het lijkt voor de drie ‘matties’ bijna onmogelijk om door het strenge deurbeleid heen te komen. Wat volgt is een roadmovie binnen de stad om via allerlei omwegen toch een plek op de gastenlijst te krijgen.
De Libi doet sterk denken aan een andere Nederlandse film van acht jaar geleden: Rabat, van Jim Taihuttu en Victor Ponten. Ook daar maakten drie Nederlandse jongens van niet-Nederlandse afkomst in een geleende auto een roadtrip. Alleen was dat in Rabat van Nederland naar Marokko, en niet van Nieuw-West naar het Leidseplein. In beide films speelde ook de relatie met de – al dan niet afwezige – vader een belangrijke rol. En het gaat in beide films letterlijk om ‘het leven’. Niet alleen was de titelsong uit Rabat De Leven van rapper Sef, ook is de filmtitel De Libi straattaal voor… het leven. En komt de titelsong daar van rapper Hef. Niet vreemd, want een andere constante is het hiphoplabel Top Notch.
Maar De Libi is ondanks dit alles zeker geen kopie van Rabat, hooguit een soort eerbetoon. Waar die laatste film heel erg ging over zware thema’s als een onzekere toekomst, volwassen worden en knellende familiebanden, daar heeft De Libi een veel lichtere toon. De vaak erg grappige dialogen lijken zo van straat te zijn geplukt en worden door de hoofdspelers met zo’n gemak en energie gebracht, dat het menig volwassen acteerprestatie in de schaduw zet. Regisseur Shady El-Hamus legt met zijn speelfilmdebuut meteen de lat hoog voor zijn volgende filmprojecten. En acteurs als Bilal El Mehdi Wahib en Oussama Ahammoud laten zien dat hun sterke rollen in de Videoland-serie Mocro Maffia geen toevalstreffers waren.
Wie met De Libi een film verwacht over de multiculturele samenleving komt bedrogen uit. Dat betekent niet dat het een oppervlakkige platte komedie is geworden, zoals bijvoorbeeld Bon Bini Holland 2 met Jandino Asporaat dat wel was. Nee, De Libi is een luchtige film over het leven in de grote stad, gezien vanuit de ogen van een groep jongens die door sommige politici maar beter kunnen ‘oprotten’. Alledaags en terloops racisme komt via een aantal absurde scènes absoluut aan bod. Zo is er een ondervragingsscène waarbij twee agenten er alvast van overtuigd zijn dat elke donkere jongen drugs bij zich heeft. Maar de jongens doen zich ook voor als drugsdealer om ergens binnen te komen. De pijnlijke wrijving in de samenleving wordt via sterke uitvergroting goed invoelbaar gemaakt, om in een volgende scène vol met zelfspot en relativering door henzelf weer even hard onderuit te worden gehaald.
De Libi is kortom het multiculturele cliché ver voorbij. En nu maar hopen dat de jongeren uit Rotterdam-West en Amsterdam Nieuw-West massaal op de film afkomen, om ze te laten zien dat de Nederlandse cinema in de handen van nieuwe creatief talent meer kan zijn dan slechts een cliché van zichzelf.
‘De Libi’ draait vanaf 13 juni in ruim 60 bioscopen en filmtheaters.
Verschenen in HP/De Tijd: https://www.hpdetijd.nl/2019-06-12/het-multiculturele-filmcliche-voorbij/