Eerder deze week werd in Hollywood de shortlist voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film bekendgemaakt. Grote afwezige op de lijst was de Belgische film Girl, over een tienertransgender die middenin een transformatie zit van jongen naar meisje en tegelijk als fanatiek ballerina in spe op een balletschool tot bloedens toe haar spitzen er vanaf danst. En dat terwijl de film op het filmfestival van Cannes een flinke bak prijzen mee mocht nemen en van filmcritici alleen maar superlatieven over zich heen gestrooid kreeg. Maar een keiharde aanval op Girl vanuit een deel van de transgenderwereld kan de makers zomaar een Oscar hebben gekost.
Het was een bijzonder moment voor Girl regisseur Lucas Dhont toen deze zomer bekend werd dat zijn film de officiële Oscarinzending namens België zou worden. Zijn gevoelige portret van een jonge transgender die vanuit een liefdevolle omgeving de stap maakt naar echt vrouw zijn, wist na de sterrenregen van filmcritici ook het grote publiek voor zich te winnen. De teller voor Girlstaat inmiddels op 200.000 bioscoopbezoekers in België – ongekend in een land met nauwelijks filmhuizen – en 80.000 bezoekers in Nederland. “We kunnen op geen interessanter moment naar ginder gaan’, zei Dhont over de Oscarinzending. “Hollywood zit vastgeroest in een liberaal fascisme en probeert een politieke correctheid te installeren die de artistieke vrijheid compleet vermoordt.”
Dhont had het hierbij over de groeiende invloed van een groep activisten in Hollywood. Eerder dit jaar moest actrice Scarlett Johansson onder druk van een aantal transgenders een filmrol als transgender afzeggen. Als niet-transgender zou ze zich nooit in de gedachtenwereld van een echte trans kunnen inleven. Transrollen moeten naar transacteurs gaan, zo is de redenering van de activisten. En dit is niet de enige minderheid die een plek in Hollywood opeist. Ook homorollen die door hetero’s worden gespeeld, zijn per definitie fout. Dhont zat er met zijn typering ‘liberaal fascisme’ dus niet ver naast.
Toeval of niet, dit politiek correcte denken keerde zich de afgelopen maanden sterk tegen hem. Zowel in het filmvakblad Hollywood Reporter als OUT, één van de grootste LHBT-bladen van de VS, stonden zeer kritische stukken over Girl. Je zou het zelfs demonisering kunnen noemen. Een opiniestuk in OUT had als titel: Netflix’s ‘Girl’ is Dangerous and Doesn’t Deserve an Oscar. Een stuk in The Hollywood Reporter ging zelfs nog verder: Belgium’s Foreign-Language Oscar Submission, ‘Girl,’ Is a Danger to the Transgender Community. En ook het Transgender Netwerk Nederland deed een duit in het zakje door te stellen dat Girl “een mislukte film [is] die transgenders weinig goed doet”.
How-to-be-a trans
De criticasters ging het niet alleen om het feit dat de hoofdrol door een niet-transman werd gespeeld. Nee, het feit dat de hoofdpersoon door een moeilijk proces van zelfacceptatie ging en daarbij zelfs zichzelf wilde verwonden, dat maakte de tegenstanders van de film woedend. Films over transgenders mogen in hun ogen niet als persoonlijke artistieke prestatie worden gezien. Integendeel, het moet als een soort how-to-be-a trans een hulpmiddel zijn hoe je als transgender zou moeten leven. Filmkunst als praatpaal voor een minderheidsgroep. Filmmakers hebben zich maar te schikken.
Deze uitgesproken vijandige reactie op een prachtige kleine en persoonlijke film zegt alles over het gepolariseerde klimaat in vooral de VS. Zelfs de kunsten worden op deze manier gepolitiseerd. Het maakt de schrijvers van de vijandige stukken waarschijnlijk niets uit dat de persoon op wie de film is gebaseerd, Nora Monsecour, zelf transgender, de film vurig verdedigt. In een tegenstuk in The Hollywood Reporter onder de titel Belgium Oscar Submission ‘Girl’ Is a “Message of Courage, Bravery And Compassion schrijft ze dat de tegenstanders van de film haar transverhaal proberen weg te stoppen.
Exit Girl
Maar de Oscars houden niet van ‘gedoe’. Eerder deze maand werd de beoogde presentator van de Oscaruitreiking, Kevin Hart, al de laan uit gestuurd vanwege een bak aan homofobe tweets jaren geleden. En de discussie #Oscarssowhite, over het overwicht van blanke filmmakers en acteurs in de Oscarorganisatie, ligt nog maar net achter ons. De kans is groot dat een film als Girl, die vanwege de vele prijzen op het Cannes filmfestival zeker een plaats op de shortlist had kunnen krijgen, door het ‘gedoe’ als te omstreden werd gezien. Exit Girl.
Niet de film zou omstreden moeten zijn, maar deze manier van naar kunst kijken. Filmkunst gaat om het vertellen van persoonlijke verhalen, over identiteit, over jezelf een spiegel voorhouden. Goede films gaan niet over het halen van je eigen gelijk, maar over het uitdagen en scherpen van je geest, zowel intellectueel als emotioneel. Wat de criticasters willen, is film als propaganda. De geschiedenis leert dat dat een heilloze weg is. Voor je het weet, zijn films als Girl ‘Entartete Kunst’
Hier de link naar het oorspronkelijke stuk: https://www.hpdetijd.nl/2018-12-20/film-als-propaganda/